Hai Bà Trưng, tên thật là Trưng Trắc và Trưng Nhị, là hai chị em quê ở Mê Linh, thuộc dòng dõi Hùng Vương, và là những nữ anh hùng dân tộc nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Họ lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại ách đô hộ của nhà Đông Hán, giành lại độc lập cho đất nước, và xưng vương, lấy niên hiệu là Trưng Nữ Vương.
Thân thế và gia đình:
- Hai Bà Trưng là con gái của Lạc tướng (thủ lĩnh) huyện Mê Linh, thuộc dòng dõi các vua Hùng.
- Trưng Trắc có chồng là Thi Sách, cũng là một người yêu nước và có chí khí quật cường.
- Hai Bà được nuôi dạy văn võ toàn tài, và có lòng yêu nước sâu sắc.
Cuộc khởi nghĩa:
- Sau khi Thi Sách bị Tô Định, thái thú nhà Hán, giết hại, Trưng Trắc và Trưng Nhị đã cùng nhau phất cờ khởi nghĩa.
- Cuộc khởi nghĩa bùng nổ vào năm 40 sau Công nguyên, và nhanh chóng lan rộng khắp Giao Chỉ (tên gọi của vùng đất Việt Nam thời đó).
- Hai Bà đã đánh đuổi quân Hán, giành lại độc lập cho đất nước và lên ngôi, xưng là Trưng Nữ Vương.
- Kinh đô của nước Việt dưới thời Hai Bà Trưng được đặt tại Mê Linh.
Kết cục cuộc khởi nghĩa:
- Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng sau đó bị quân Hán do Mã Viện chỉ huy đàn áp.
- Trong cuộc chiến không cân sức, Hai Bà Trưng đã hy sinh anh dũng, được cho là đã gieo mình xuống sông Hát Giang để bảo toàn danh tiết.
Ý nghĩa lịch sử:
- Hai Bà Trưng được xem là biểu tượng của tinh thần yêu nước, ý chí quật cường và lòng tự tôn dân tộc của người Việt.
- Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng là cuộc khởi nghĩa chống giặc ngoại xâm đầu tiên trong thời kỳ Bắc thuộc, mở đầu cho truyền thống chống giặc ngoại xâm bất khuất của dân tộc.
- Hai Bà Trưng được thờ phụng tại nhiều nơi trên khắp đất nước, đặc biệt là tại đền Hai Bà Trưng ở Mê Linh, Hà Nội, nơi tưởng niệm hai vị nữ anh hùng dân tộc.
Thông tin thêm về Hai Bà Trưng
Trưng Trắc, Trưng Nhị là hai chị em sinh đôi, sinh vào ngày mồng một tháng tám năm Giáp Tuất, năm 14 sau công nguyên. Cha là Lạc tướng huyện Mê Linh, thuộc tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay, thuộc dòng dõi Hùng Vương. Mẹ là bà Man Thiện. Hai Bà mồ côi cha sớm nhưng được mẹ quan tâm nuôi nấng, dạy cho nghề trồng dâu, nuôi tằm, dạy con lòng yêu nước, rèn luyện sức khoẻ, rèn luyện võ nghệ. Chồng bà Trưng Trắc là Thi Sách, con trai Lạc tướng huyện Chu Diên, tỉnh Hà Tây ngày nay.
Thời kỳ của hai Bà xen giữa Bắc thuộc lần 1 và Bắc thuộc lần 2 trong lịch sử Việt Nam. Lúc bấy giờ nhà Đông Hán đang cai trị hà khắc nước Việt, viên Thái thú Tô Định là người vô cùng bạo ngược, tham lam. Hai bà cùng Thi Sách chiêu mộ nghĩa quân, chuẩn bị khởi nghĩa, nhưng Thi Sách bị Tô Định giết chết. Hận giặc hãm hại nhân dân, giết hại chồng mình, Trưng Trắc đã cùng em gái Trưng Nhị phát động cuộc khởi nghĩa ở cửa Sông Hát trên Sông Hồng (thuộc địa phận huyện Phúc Thọ, tỉnh Hà Tây) với lời thề trước giờ xuất binh:
“Một xin rửa sạch nước thù
Hai xin dựng lại nghiệp xưa họ Hùng
Ba kêu oan ức lòng chồng
Bốn xin vẻn vẹn sở công lênh này”
Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng được nhân dân khắp nơi ủng hộ, tạo thành sức mạnh như vũ bão, đánh đuổi Tô Định phải bỏ chạy về nước. Dưới sự lãnh đạo của Hai Bà Trưng, nhiều cuộc khởi nghĩa địa phương được thống nhất thành một phong trào rộng lớn từ miền xuôi đến miền núi, bao gồm cả người Việt và các dân tộc khác trong nước Âu Lạc cũ. Chỉ trong một thời gian ngắn, Hai Bà Trưng đã đánh chiếm được 65 huyện thành, nghĩa là toàn bộ lãnh thổ nước Việt hồi đó. Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng năm 40 đã giành được thắng lợi hoàn toàn, đất nước được hoàn toàn độc lập. Hai bà lên làm vua, được suy tôn là Trưng Vương, đóng đô ở Mê Linh.
Hiểu rõ sự thống khổ của nhân dân, nên khi lên ngôi vua, dù chỉ trong thời gian ngắn nhưng Trưng nữ Vương đã có những quyết sách quan trọng như: ra lệnh miễn thuế khoá cho dân hai năm.
Năm 42, nhà Hán tăng cường chi viện, Mã Viện là người chỉ đạo cánh quân xâm lược này. Nhân dân ở Hợp Phố đã anh dũng chống trả nhưng vẫn gặp thất bại trước quân Hán. Sau khi nhận được tin tức, Hai Bà Trưng kéo quân từ Mê Linh về nghênh chiến với địch tại Lẵng Bạc. Quân ta giữ vững được Cổ Loa và Mê Linh nhưng Mã Viện tiếp tục đuổi theo buộc quân ta phải lùi về Cẩm Khê (nay thuộc Ba Vì – Hà Nội). Tháng 3 năm 43, Hai Bà Trưng hy sinh ở Cẩm Khê. Cuộc kháng chiến vẫn kéo dài đến tháng 11 năm 43 sau đó mới bị dập tắt.
Anh hùng dân tộc Trưng nữ Vương đã lập nên và giữ vững nền độc lập, quyền tự chủ dân tộc trong gần 3 năm. Khí thiêng sông núi, truyền thống bất khuất và tinh thần thượng võ của dân tộc ta đã hun đúc và sản sinh ra hai vị nữ anh hùng kiệt xuất và hàng chục nữ tướng tài ba thời Hai Bà. Đây là biểu tượng của ý chí hiên ngang và khí phách quật cường của dân tộc ta; thể hiện truyền thống yêu nước nồng nàn của phụ nữ Việt Nam “Giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh”